طرح‌های بیابان زدایی مرهمی بر زخم‌های صحرا نشینان سیستان و بلوچستان

به گزارش سکایی نیوز بیابان‌زدایی به مجموعه فعالیت‌ها و روش‌هایی گفته می‌شود که پوشش گیاهی را به بیابان بازگردانده و از روند تخریب و آسیب زمین بر اثر گسترش بیابان در مناطق خشک و نیمه‌خشک جلوگیری می‌کند.

بیابان‌زایی‌ و عواقب آن در چند دهه اخیر در جهان بویژه در آفریقا و آسیا تلنگری برای جهانیان بود تا تمام تلاش خود را برای مبارزه با این معضل جهانی بکار گیرند و چاره‌ای برای آن بیندیشند.

در سال ۱۹۹۴ مجمع عمومی سازمان ملل به منظور افزایش آگاهی‌های عمومی در این زمینه و پیگیری جدی‌تر برنامه‌های کنوانسیون، تاریخ ۱۷ ژوئن را بعنوان روز جهانی بیابان‌زدایی نامگذاری کرد و تا به امروز ۱۹۵ کشور در این کنوانسیون عضویت دارند.

شخم اراضی در جهت شیب، بهره‌برداری نادرست از زمین‌های کشاورزی، استفاده افراطی از کود و سموم شیمایی، چرای مفرط و بیش از ظرفیت از مراتع، بهره‌برداری‌های بی‌رویه از جنگل‌ها و جنگل تراشی، بهره‌برداری بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی که منجر به شوری آب و در نهایت شوری خاک شده و تبدیل نابخردانهٔ اراضی منابع ملی به کشاورزی ویلاسازی از جمله اعمالی است که منجر به بیابان‌زایی می‌شود و کاشت درختان و گیاهان مقاوم و متناسب با مناطق خشک همچون گیاهان شوره زی، پخش سیلاب و پخش آب، تعادل دام و مراتع برای حفاظت از پوشش گیاهی موجود، بهره‌گیری از روش‌های کارا در انباشتن آب باران و احیا شوره‌زارها از جمله راهکارهای مقابله با بیابان‌زایی است.

بیابان در سیستان و بلوچستان
سیستان و بلوچستان از جمله استان‌های بیابانی کشور است که با واقع شدن در اقلیم گرم و خشک دارای محدودیت‌های ویژه اکولوژیکی و طبیعی، نامنظم بودن ریزش‌های جوی، درجه حرارت بالا، فقر پوشش گیاهی، بادهای فرساینده مانند بادهای ۱۲۰ روزه سیستان و فرسایش شدید خاک است.

کل وسعت عرصه‌های بیابانی و شن‌زارهای سیستان و بلوچستان چهار میلیون و ۶۳۴ هزار و ۲۳۵ هکتار، که شامل یک میلیون هکتار شن‌زار است که از این مقدار ۵۰۰ هزار هکتار را شن‌زار فعال تشکیل می‌دهد که این مهم خطری جدی برای اراضی کشاورزی، تاسیسات راه‌های مواصلاتی و حتی مناطق مسکونی روستاییان به شمار می‌رود.

سیستان و بلوچستان دارای ۳۴ کانون بحرانی فرسایش بادی با مساحتی بیش از ۲.۴ میلیون هکتار است که با توجه به اهمیت موضوع بیابان زدایی در این استان و نظر به شدت فرسایش بادی اقدامات بیابان زدایی در این نواحی مورد توجه ویژه قرار گرفته به طوریکه این دستگاه‌های اجرایی اقدامات پیشگیرانه را در جهت مهار و کاهش اثرات بیابان زایی را در سطح سیستان و بلوچستان اجرا کرده‌اند.

اقدامات بیابان زدایی در سیستان و بلوچستان
در سال ۱۳۴۸ در منطقه نیاتک زابل عملیات تثبیت شن در سیستان و بلوچستان به صورت مکانیکی و بیولوژیکی آغاز شد و سپس در سال ۱۳۵۶ با مالچ پاشی بر روی تپه‌های ماسه‌ای ادامه و در شهرستان ایرانشهر نیز عملیات بیابان زدایی در سال ۱۳۵۳ با نهال‌کاری و بذرپاشی شروع و به دنبال آن در سال ۱۳۵۴ عملیات بیابان زدایی با شیوه نهال‌کاری به وسیله گونه‌های تاغ ادامه یافت.

در شهرستان چابهار در سال ۱۳۵۹ ایستگاه تثبیت شن رادیو با هدف حفظ تاسیسات رادیویی چابهار با نهال‌کاری گونه کهور پاکستانی آغاز به کار کرد.

از دیگر اقدامات اجرایی بیابان زدایی تا سال ۱۴۰۲ می‌توان به نهال‌کاری در سطح ۷۵ هزار و ۳۲۳ هکتار، بذرپاشی و بذکاری در سطح ۲۰۸ هزار و ۲۷ هکتار، مالچ پاشی در سطح ۳۹ هزار و ۲۵۴ هکتار، مراقبت و آبیاری در سطح ۹۰ هزار و ۳۶۹ هکتار، بادشکن غیر زنده در سطح یک‌هزار و ۴۱۱ کیلومتر، باد شکن حاشیه مزارع در سطح چهار هزار و ۱۴ کیلومتر، پخش سیلاب در سطح۳۸ هزار و ۵۲۵ هکتار، حفاظت و قرق در سطح ۶۵۵ هزار و ۹۲۴ هکتار، احداث هلالی آبگیر در سطح ۶۰ هزار و ۵۶۶ هکتار، تولید نهال گلدانی ۱۳ هزار و ۲۱۲ اصله، تولید نهال ریشه‌ای ۸۹ هزار و ۴۸۸ اصله و مدیریت هرز آب سه میلیون و ۴۶۰ هزار و ۸۶۹ مترمکعب اشاره کرد.

وجود ۴.۶ مساحت بیابان‌های کشور در سیستان و بلوچستان

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری سیستان و بلوچستان در همایش روز جهانی بیابانزایی در زاهدان با بیان اینکه وظیفه اصلی منابع طبیعی در جهت کنترل بیابان، حفاظت از آنچه که وجود دارد است، گفت: در ایران بیش از ۳۴ میلیون هکتار بیابان داریم که ۴.۶ این مساحت در سیستان و بلوچستان قرار دارد.

عبدالله بامری با بیان اینکه سیستان و بلوچستان استانی بیابانی است، افزود: طبیعت و اکوسیستم را خداوند خلق کرده و آنچه توسط خداوند خلق شده را ما نمی‌توانیم تغییر دهیم.

وی ادامه داد: در اکوسیستم بیابان میزان بارندگی کم و تبخیر آن زیاد و دارای بادهای و درجه حرارت بالاتری است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری سیستان و بلوچستان با تاکید بر استفاده درست از ظرفیت بیابان بیان کرد: بیابان یک زیست بوم با گیاهان و جانوران ارزشمند است که باید از این ظرفیت در این استان به بهترین نحو بهره‌برداری کنیم.

وی بیان کرد: طرح‌های بیابان زایی بدون مشارکت مردم و کشورهای دیگر در سیستان و بلوچستان اجرا نمی شود و باید قوانین بهره‌کشی از زمین توسط دولت‌ها اصلاح شود.

بامری بیان کرد: سرانه بیابان در کشور برای هر نفر نیم هکتار و در سیستان و بلوچستان ۱.۸ برای هر نفر که بیش از سه برابر میانگین کشوری است.

وی با اشاره به اینکه سطح کانون‌های فرسایش بادی در سیستان و بلوچستان ۲.۴ هکتار است، گفت: خشکسالی‌های پی در پی، تغییر اقلیم و بستن آب در بالا دست باعث بیشتر شدن بادهای ۱۲۰ روزه و زیست در منطقه شمال استان را دشوار کرده است.

انتهای خبر/